به قلم : سید اصغر حسینی
امروزه اهمیت صنایع دستی و تاثیر آن بر اقتصاد و فرهنگ بر کسی پوشیده نیست. صنایع دستی علاوه بر درآمد زایی ، محصولی فرهنگی ست که نشان از تاریخ و فرهنگ آن شهر و دیار دارد. صنایع دستی که امروزه در ایران پهناور وجود دارد در چندین قالب قابل دسته بندی ست. در یک دسته بندی و نگاه ساده برخی صنایع دستی جنبه کاربردی دارند و برخی جنبه تزئینی و برخی در دو حوزه نیز جا می گیرند.
البته این دسته بندی از نگاه نگارنده است و الا دسته بندی های اصولی و مورد وثوقی در این باره وجود دارد.
به هر حال از منظر دسته بندی یاد شده اگر نگاه کنیم زنجان در هر دو دسته بندی حرفی برای گفتن دارد.
اگر چاقو را یک محصول و صنایع دستی کاربردی در نظر بگیریم چاقوی زنجان از لحاظ شهرت رقیبی ندارد، خلاقیت هنرمندان چاقوساز زنجانی در تنوع بخشی به این محصول و در نظرگیری سلیقه ها مشهود است. گرچه همچنان مشکلاتی بر سر راه فروش اینترنتی ،ارسال پستی و صادرات چاقوی زنجان وجود دارد که البته در روزهای گذشته مدیرکل میراث فرهنگی زنجان ؛ دکتر صفوی خبر از جلساتی در این خصوص داد که امید به بهبودی وضعیت فروش این صنایع دستی بلند پیشینه در زنجان داریم.
البته هنوز در بخش کاربردی بسیاری کیفیت چاقوهای خارجی را ترجیح می دهند و بنظر می رسد شاید استفاده از تکنولوژی و توان شرکت های دانش بنیان برای بهبود کیفیت چاقوی زنجان بتواند این صنایع دستی را در حد و قواره برندی جهانی که مورد اعتماد همه باشد بالا ببرد.
از دسته بندی صنایع دستی تزئینی اگر نگاه کنیم باز زنجان در این زمینه محصولی درخشان مثل ملیله دارد. ملیله ی زنجان در کیفیت و ظرافت آنچنان بی نظیر است که نام خود و زنجان را در یونسکو با عنوان “شهر جهانی ملیله” ثبت کرده است .
خلاقیت و ظرافت استادکاران ملیله در زنجان در ساخت انواع ملیله های تزئینی امروزی مانند سنجاق ها و گوشواره ها و… بسیار تاثیر بسزایی در شناخته شدن این هنر داشت ، این فرصت و دستاورد و عنوان جهانی اما برای بهره برداری مفید باید مورد هدف گذاری مسئولین قرار گیرد. جلوه های شهر جهانی ملیله باید در تمام شهر قابل ملاحظه باشد تا هر شهروندی این را شناسنامه ای برای خود بداند.
البته صنایع دستی زنجان به این دو ختم نمی شود و زنجان علاوه بر اینکه در صنایع دستی فلزی میدان دار است و ظروف مسی زنجان نیز شهرت جهانی دارد . در صنایع دست بافتی چون فرش و گلیم و چاروق پتانسیل های بالایی دارد.
خلاصه کلام که رونق بازار صنایع دستی زنجان علاوه بر ایجاد درآمد و اشتغال می تواند در کنار رونق اقتصادی ،رونق گردشگری ایجاد کند و اگر به صنایع دستی به عنوان محصولی که سفیری برای معرفی تاریخ و پیشینه ، هنر و فرهنگ زنجان است نگاه کنیم می توانیم امیدوار باشیم زنجان به جایگاه مورد قبولی در صنعت بزرگ گردشگری برسد و سمبلی برای معرفی زنجان در جهان باشد طوری که هر یک از این محصولات مترادف با واژه زنجان شوند.
البته تغییر نگاه مدیریتی در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری زنجان در سالهای گذشته ملموس بوده و حتی آمار و ارقام زنجان در جذب گردشگر و فروش صنایع دستی بویژه در تعطیلات نوروز ۱۴۰۲ قابل قیاس با سالهای گذشته نیست. امیدواریم همت و نگاه مسئولین زنجان و همت هنرمندان صنایع دستی زنجان بتواند زنجان را به استانی شاخص در همه عرصه ها بویژه صنایع دستی برساند.
